Gatazka-guneetan ibilbide luzea egin ondoren, Erdialdeko Amerikatik Palestinara, gaur egun Mundubat Fundazioaren buru da, eta justizia sozialaren alde lanean jarraitzen du. Elkarrizketa honetan, Enekok Venezuelatik Euskadira egin duen ibilbideaz hitz egin digu, kausa humanitarioekiko konpromisoaz eta tokiko eta mundu mailako erronkei buruz duen ikuspegiaz, biztanleria migratzailea Euskal Herrian integratzea barne.
Eneko Gerrikabeitia Chirguan jaio zen, Venezuelan, 1974an, eta 11 urterekin iritsi zen Zornotzara, 1985ean. Bere aitite eta amama Gerra Zibilaren ondoren Venezuelara iritsi ziren euskal migratzaileak izan ziren, bizitza hobe baten bila. Geroago, gurasoek antzeko bidea hartu zuten, baina alderantziz: Zornotzara itzuli ziren, hiru seme-alabei etorkizun hobea eskaintzeko. Esperientzia horiek markatu zuten Eneko, eta gizarte-gaiekiko interes goiztiarra piztu zioten. Zientzia Politikoak ikasi zituen eta, Ekintza Humanitarioa – Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioa graduondokoa egin ondoren, giza eskubideen aldeko ibilbide profesionala hasi zuen. Gaur egun Mundubat Fundazioaren buru da.
Zein izan da zure ibilbidea Mundubateko lehendakari izatera iritsi arte?
Unibertsitateko ikasketetan, munduko desberdintasunez eta bidegabekeriez jabetu nintzen. Karrera amaitzean, Deustuko Unibertsitatean Ekintza Humanitarioko eta Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioko graduondokoa egitea erabaki nuen, eta horrek GKE batean boluntario gisa lan egiteko ateak ireki zizkidan. Une horretan, nire ideologiarekin gehien lerrokatzen zen aukera Bakea eta Hirugarren Mundua zen (Hirugarren Mundubat eta Bakea), gaur egun Mundubat dena. Beraz, Nikaraguara joan nintzen sei hilabeterako, eta, nire boluntariotza amaitzean, Mitch urakana gertatu zen, Erdialdeko Amerikako zati handi bat suntsitu zuena. Berreraikitze lanetan lan egiteko proiektu baten diseinuan lagundu nuen, eta onartu egin zuten; beraz, beste hiru urtez geratu nintzen.
Itzuli nintzenean, Nikaraguako nekazaritza- eta arrantza-kooperatibei laguntzeko proiektuetan parte hartzen jarraitu nuen, gatazka armatuan parte hartu zuten pertsonen berrintegrazioan zentratuz. Gero, 2001ean, El Salvadorren lurrikara batzuk izan ondoren, larrialdi-proiektuetan lan egiteko itzuli nintzen, eta beste hiru urte eman nituen han. Ondoren, bost urte eman nituen Kolonbian, oso eremu gatazkatsuan. Paramilitarrek gure lankide bat hil zuten, Iñigo Egiluz. Han herri indigena eta afroekin lan egin genuen haien autonomia bultzatzeko, gatazkaren epizentroan baitzeuden. Nekazarien mugimenduekin eta gatazka armatuaren biktima diren emakumeen erakundeekin ere lankidetza estua dugu.
Kolonbian egon ondoren, Palestinara joan nintzen, eta han beste bost urte eman nituen. Palestinak pairatzen duen okupazio-egoera agerikoa eta etsigarria da. Zisjordanian eta Gazako zerrendan lan egin nuen, eta 2014ko bonbardaketen lekuko izan nintzen. Israel da NBEren ebazpenen urratze kopuru handiena duen herrialdea, eta, hala ere, erabateko zigorgabetasuna du, Estatu Batuen eta Europar Batasunaren gisako potentziek babestuta, bai eta arma-industriak ere, interesarekin ikusten baitu gatazka.
Gainera, Tindufeko kanpamendu sahararrak bisitatu ditut, non herri sahararra muturreko bidegabekeria egoeran bizirauteko borrokatzen ari den. 16 urte gatazka-guneetan lanean eman ondoren, itzultzeko eskatu zidaten, fundazioaren kudeaketa-batzordearekin bat egiteko. Erakundearekin nuen esperientzia eta konpromisoagatik, azkenean presidente kargua hartu nuen. Duela gutxi, Gallartan, Martin Etxea* izeneko gune bat sortu dugu, mundu osoko gatazketan mehatxatutako eta jazarritako pertsonei harrera egiteko. Oso proiektu aberasgarria da.
* Etorkizuneko zenbakietan Martin Etxeaz hitz egingo dugu, Mundubatek kudeatutako proiektua, Enekok grinatsu aipatzen duena.
Mundua nola dagoen ikusita, luxua da Euskal Herrian bizitzea?
Printzipioz, bai. Hala ere, hobetu daitezkeen eta hobetu behar diren gaiak daude, eta etxebizitza da erronka nagusia, batez ere biztanleria migratzailearentzat. Migratzaileei buruzko mito asko daude, hala nola laguntza gehiago jasotzen dituztela. Azterlan baten arabera, 2050erako, Euskadiko biztanleriaren % 50 migratzailea izango da. Beraz, elkarguneak bilatu beharko dira. Egia da iristen direnek tokiko arauak bete behar dituztela, baina funtsezkoa iruditzen zait bakoitzaren sistema moralak ezagutzea, elkar ezagutzea eta elkarrizketarako guneak sortzea. Bizikidetzarako esparru komun bat eraiki behar dugu, giza eskubideak bermatuko dituena, pertsona guztien kosmobisioak eta sinesmenak errespetatuz. Migratzaileek gure gizartea aberasten dute eta, gainera, behar ditugu.
Mundu bat… Zoratuta? Munduak konponketak dituela uste duzu?
Eduki egin behar duzu, ezta? Izan behar du. Nolanahi ere, utopia bat bada ere, lanean jarraitu behar dugula uste dut. Eduardo Galeanok esan zuen bezala: “Utopia zerumugan dago. Bi urrats egin, bi urrats urrundu, eta ostertza hamar urrats harago doa. Orduan, zertarako balio du utopiak? Horretarako, ibiltzeko balio du. ” Beraz, oinez jarraituko dugu.
