Juanita sare sozialen benetako moderno bat
Juanita Somolinos 1928an jaio zen, eta gaur, 97 urterekin, WhatsAppeko mezuak idazten ditu, Facebookeko bideo eta argazkiak partekatzen ditu, TikTok-ekin gozatzen du eta bihotza hunkitzen zaio birbilobek bidaltzen dizkioten argazki eta bideo bakoitzarekin. Gerrak markatutako bizitza baten ondoren —lumez idatzitako gutunak eta herriko zentraletik egiten ziren deien garaikoa—, teknologiari ilusioz eta naturaltasunez heldu dio.
Juanita umea zenean komunikazioa sinplea eta zuzena zen: «Elkarrekin hitz eginez komunikatzen ginen, lagunekin», gogoratzen du. Ez zegoen telefono, mezularitza edo pantailarik. Lehen gutunak ez ditu xehetasun handiz gogoan, baina bai sortzen zuten sentsazioa: «Gutun bat jasotzen zenuen bakoitzean emozio bat jasotzen zenuen». José Mariri ere idatzi zion —gero bere senarra izango zenari—, hura Zugarramurdira soldadutzara joan zenean: «Hark egunero-egunero idazten zidan, papera eta lumarekin; nik noizean behin erantzuten nion».
Telefonoak geroago iritsi ziren. Lehenik, herrian, larrialdietarako baino ez zen zentral bat. Ondoren, bera ezkonduta eta seme-alabekin zegoela, lehen aparatua etxera iritsi zen. «Telefonoa jotzen zuen bakoitzean ilusioa zen», dio. Familia guztia aparatuari begira gelditzen zen, noiz joko zain. Behin, auzoko batek goizaldeko hiruretan deitzen zuela ohartu ziren, eta katua miauka entzun zutelako jakin zuten nor zen: tabernaria, zentralaren jabea.
Baina benetako jauzia iraultza teknologikoarekin etorri zen: mugikorrak, Internet eta sare sozialak. Juanitak pozik hartu zuen aldaketa. «Nik 14 urtera arte ikasi nuen, baina burua oso ondo ibili zait beti», dio harro. «Aurrera egitea dena iruditzen zait zoragarri». Pandemian, mundu erdiak bideodeiak emozio-salbamendu moduan deskubritu zituenean, Juanita ere hor zen. Tablet bat erosi zioten bilobek distantziatik ikusi ahal izateko, eta pixkanaka ikasi zuen erabiltzen, etxekoen laguntzaz eta berak probak eginez. Googleri bere ahozko bertsio propioa ere asmatu zion: «“Geojle” esaten nuen, eta barre egiten zidaten: “Amama, Guguel esaten da!”».
«“Geojle” esaten nuen, eta barre egiten zidaten: “Amama, Guguel esaten da!”».
Gaur egun ederki moldatzen da. Facebook du, TikTok du eta, batez ere, WhatsApp, non familia-talde batean parte hartzen duen. «Bromak egiten ditugu eta primeran pasatzen dugu». Argazki edo mezu bat jasotzen duen bakoitzean, korrika doa ikustera zer den. Birbilobek idazten diotenean, aitortzen du bihotza betetzen zaiola. «Mugikorrak jotzen duenean hunkitu egiten naiz», dio irribarrez.
Alexa ere badu, abestiak eta jotak jartzen dizkiona, eta YouTube, tarte-pasako bideoak ikusteko. Eta zerbait gustatzen ez zaionean, argi esaten du: TikToken haserretzen da istorioak erdian uzten direnean. «Hori debekatuta egon beharko luke», kexatzen da. «Istorio bat kontatzen dizute, atsegin dut klikatzen duzu, eta gero ez dago bigarren atalik. Sekulako amorrua ematen dit!».
Juanita ez da nostalgikoa. Iraganera begiratzen du, baina gorroto gabe; hala ere, etorkizunera are interes handiagoarekin begiratzen du. Umetan gogorra izan zuen bizitza: gerra, eskasia eta familiaren berririk ez jasotzea. «Ez genuen ezer jakiten gure senideen inguruan», gogoratzen du. Gaur, aldiz, unean bertan jakin dezake dena, eta hori opari erraldoi bat iruditzen zaio. «Triste sentituko nintzateke zuek gu bezala egon beharko bazenituzte».
Zer falta sumatzen duen galdetzen zaionean, zintzotasunez erantzuten du: adiskidetasun leiala, bizitza sinplea, konplizitatea. Baina ez luke bere egungo egoera aldatuko. «Nik nahiago izango nuke 40 urte beranduago jaio izan», dio. «Nuena bezalako energiari eta pixka bat buruari esker, zerbait izatera iritsiko nintzateke». Baina bilobek zuzentzen dute: «Eta ez zara ezer ala? Zu zara munduko amamarik onena!».
