Ezerk harritzen ez gaituela dirudien mundu honetan, Amorebietako txoko batek erakusten digu sekretu baliotsuenak gure begien aurrean ezkutatuta egon daitezkeela. Hainbat hamarkadatako aldaketa eta aldaketen ondoren, Ibaizabal Kafe Taberna, “Teles” mitikoa, bere horretan mantendu da, Billiken liburu-denda maitagarriko liburu, ipuin eta puzzleen atzean ezkutatuta.
Nire harridura handia izan da jakitean Billiken salmahaiaren atzeko liburu, puzzle, ipuin, pintura eta gainerako tramankuluek osatzen zuten horma lodiaren ondoren, hor atzean, duela 50 urte baino gehiago Bar Café Ibaizabal, Telesena bezala dagoela. U formako barrarekin, ardo botilekin, koñakarekin, anisarekin…
Eta orain dela urte gutxi arte, pentsatzeak hunkitu egiten ninduen, besterik gabe, liburu-dendako arkupe egiten zuen kafearen toldo zahar bildu eta iharra ikustean. Toldo zabaldua imajinatzen nuen, marmolezko mahaiei itzala emanez, erretilu eta txoritxodun zerbitzari lerdenek lagundurik, duela zenbait urte “Paseo de Celayeta Parkea” dokumentalean gure adinekoek kontatzen zidaten bezala. Olana hura ondare bat iruditzen zitzaidan, iragan zahar baina berri baten ondare zornotzarra.
Orain, altxor horrek bere horretan dirauela jakitean, nahiago izan dut ez galdetu nola den posible. Oraingo honetan erantzun pragmatikoa emateko aukerak geldiarazi egin du nire jakin-mina, eta nahiago izan dut berriro imajinatu. Maria Aldazabalek osaba Eduardori eskaini zion poesia ederrak lagundu egin dit; Eduardo Bartzelonara joan zen eta handik itzuli zen maletak liburuz eta ametsez beteta zituela. Koparako kafetegia eta familiakoa ez zen berarentzat, eta haren ordez eraiki zuen bere ametsa.
Baina ez bere leku “osoan”. Zati bat bakarrik hartu du. Eta kulturaz betetako apalen atzean bere patua izango zena mantendu zuen. Agian etxean esango liokete “de los sueños no se come” edo “jarri liburu-denda nahi baduzu, baina taberna ez ukitu, badaezpada ere”. Edo agian Teles, bere aita, “lehengoetako gizon” bat izango zen eta mahaian kolpe bat emanez esango zion: “Taberna ez da ukitzen!”
Kasu honetan, ordea, badirudi ametsek jaten ematen zutela, eta urte asko eman dituzte jaten. Orduan? Zenbat aldiz esan ahal izan zion Conchik leku gehiago behar zutela hainbeste liburu, hainbeste karpeta, hainbeste akuarela egiteko, frogatua zutela beren negozioa bideragarria zela, ez zegoela arrazoirik espazio hori hondoan, hutsik eta isilik gordetzeko?
Billiken ezagutzeko zortea izan dugunok ondo dakigu arazo bat zegoela: espazio falta edo elementu kantitatea, begiratu ahala. Leku gehiago aldarrikatu beharko litzateke? Zornotzarrek kultura kontsumituko zutela eta horretarako leku gehiago beharko zuela esaten zuenean arrazoi zuela agerian uztekoa?
Eta imajinatzen hasita… Imajinatzen duzue Ibaizabal kafetegia berriro irekitzea? Jatorrizko barrari, Parisko estetikari, parkerako leihate horiei, iturriari, patatari… eutsiz. Eta platanondoen azpian mahaitxo biribilak dituen terraza batera, non liburu on bat irakurtzera eseriko garen, kafe edo vermu bat hartzera, edo, besterik gabe, zornotzar bizitza ikustera.
Iragana gogoratuz egiten dugun nostalgia ariketan, askotan Amorebietan desagertutako tabernak agertzen dira gai gisa. Hor zegoen Bikandi, hor Txili, hor Gorritxu. Eta hor zegoen Teles. Ba ez, harrigarria bada ere, hor dago!
